ثبت طرح صنعتی در ایران

نگارش توسط : تیم تحریریه ایلیا     |     سه شنبه، 2 بهمن 1403

طرح صنعتی، به شکل ظاهری و انواع خصوصیات ظاهری یک محصول اشاره دارد. این خصوصیات شامل شکل کلی، رنگ، خطوط، الگوها، تزئینات و هر ترکیب دیگری از این عناصر باشد. در واقع طرح صنعتی به جنبه‌های زیبایی‌شناختی و ظاهری یک محصول برمی‌گردد و ارتباطی به عملکرد فنی آن ندارد.

طرح صنعتی در انواع محصولات صنعتی از لوازم الکترونیکی و خودروها گرفته تا بسته‌بندی کالا، مبلمان و حتی لباس و غیره به کار می‌رود.

ویژگی‌های یک طرح صنعتی

در بخش قبل یک تعریف کلی در مورد طرح صنعتی ارائه کردیم. در این بخش می‌خواهیم دقیق‌تر به موضوع پرداخته و بیان کنیم که یک طرح صنعتی چه ویژگی‌های بخصوصی باید داشته باشد تا به ثبت برسد.

بدیهی است که همه طرح‌های صنعتی قابلیت ثبت رسمی را نداشته و ممکن است توسط مرجع مربوطه رد شوند. خصوصیات مهمی که یک طرح صنعتی باید دارا باشد شامل موارد زیر است:

جدید بودن: طرح صنعتی باید نوآورانه و تازه باشد و تا قبل از درخواست ثبت، نباید به صورت عمومی استفاده یا افشا شده باشد.

اصالت: طرح باید از خلاقیت شخص طراح ناشی شده باشد و نباید تقلیدی از طرح‌های موجود باشد.

قابلیت استفاده در تولید صنعتی: طرح صنعتی ارائه شده باید قابل استفاده در تولید انبود یک محصول باشد. به عبارت دیگر، طرح صنعتی باید کاربردی باشد. یعنی طرح‌هایی که صرفاً جنبه هنری و زیبایی‌شناختی داشته و فاقد قابلیت کاربرد در یک محصول مشخص هستند، طرح صنعتی محسوب نمی‌شوند.

تفاوت طرح صنعتی با اختراع

همان‌گونه که در تعریف طرح صنعتی توضیح دادیم، این مفهوم به شکل ظاهری یک محصول صنعتی اشاره داشته و ارتباطی با عملکرد فنی آن ندارد. برای مثال موارد زیر طرح صنعتی محسوب می‌شوند:

• شکل و طراحی یک تلفن همراه
• طراحی منحصربفرد یک بطری نوشیدنی
• الگوی استفاده شده در کفش یا لباس
• طراح بسته‌بندی محصولات مصرفی مانند لوازم آرایشی یا خوراکی

در مقابل، اختراع به ابداع یک محصول اتلاق می‌شود که عملکرد فنی مشخصی داشته و در واقع این عملکرد فنی آن محصول است که اهمیت دارد. با این تعاریف می‌توانیم اشاره کنیم که یک محصول هم می‌تواند به صورت اختراع ثبت شود و هم به صورت اختراع. یعنی هم از نظر فنی ابداع محسوب شود و هم از نظر شکل و طرح ظاهری.

مزایای ثبت طرح صنعتی

ثبت طرح صنعتی به مالک آن حق انحصاری تولید و فروش آن را می‌دهد و در صورتی که افراد دیگری اقدام به ساخت و فروش آن کنند، شخص مالک طرح می‌تواند از آن‌ها شکایت کرده و حق خود را بستاند. این مزیت مهمی است که قوانین موجود در جهت حمایت از طراحان و ابداع‌گران فراهم آورده‌ است.

به عبارت دیگر، ثبت طرح صنعتی راهی برای حفاظت قانونی طراح از طرح ابداعی خود است در مقابل سوء استفاده غیرمجاز دیگران از طرح خود. این حفاظت می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا از طرح‌های نوآورانه و جدید خود در مقابل رقبا حفاظت کرده و از مزایای رقابتی و مالی آن بهره‌مند شوند.

ثبت طرح صنعتی علاوه بر تأمین منافع مالی طراح، مزایای معنوی وی را نیز فراهم می‌کند. چرا که با ارائه گواهی مالکیت طرح صنعتی می‌توان به صورت بی چون و چرا مالکیت بر طرح مورد نظر را ثابت کرده و به عنوان طراح صنعتی شناخته شد.

مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی

برای ثبت طرح صنعتی باید شرایط و مدارک خاصی را فراهم کنیم. همان‌طورکه پیش از این گفتیم، طرح صنعتی باید جدید و منحصربفرد باشد و قبل توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد. همچنین پیش از ثبت نباید به صورت عمومی افشا شده باشد.

نکته بعدی این است که باید در تعریف طرح صنعتی بگنجد. یعنی اگر طرح ارائه شده به شکل ظاهری مربوط نشده و به عملکردهای فنی محصول اشاره داشته باشد نمی‌تواند به عنوان طرح صنعتی ثبت شود و باید در حیطه ثبت اختراع پیگیری شود.

اما بعد از فراهم کردن این شرایط، به مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی می‌رسیم:

• فرم درخواست ثبت،
• تصاویر یا نقشه‌های طرح به همراه توضیحات،
• مدارک هویتی متقاضی یا مالک طرح،
• رسید پرداخت هزینه‌های ثبتی،
• وکالتنامه در صورت انجام امور ثبتی توسط وکیل.

مراحل ثبت طرح صنعتی

پس از فراهم کردن مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی، می‌توان با مراجعه به سامانه اینترنتی اداره مالکیت معنوی به آدرس https://ipm.ssaa.ir/ نسبت به ارسال درخواست ثبت طرح صنعتی اقدام کرد.

در این سامانه ابتدا اطلاعات هویتی شخص متقاضی دریافت می‌شود. سپس مدارک مربوط به طرح صنعتی مورد نظر بارگذاری شده و سپس یک کد پیگیری در اختیار شخص متقاضی قرار می‌گیرد. پس از آن می‌توان از طریق کد پیگیری نسبت به فرایند ثبت طرح صنعتی اقدام نمود.

پس از ارسال درخواست اولیه، کارشناسان اداره ثبت طرح صنعتی که زیرمجموعه اداره مالکیت معنوی هستند، مدارک و اطلاعات ارسالی توسط شخص متقاضی را بررسی کرده و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد آن را تأیید می‌کنند. در نهایت گواهی مالکیت طرح صنعتی به فرد طراح یا مالک طرح، اعطا می‌گردد.

گواهی مالکیت طرح صنعتی اعتبار 5 ساله دارد و پس از اتمام این مدت، شخص مالک به مدت 6 ماه فرصت دارد تا اعتبار آن را با پرداخت هزینه‌های مربوطه برای یک دوره 5 ساله دیگر تمدید نماید. همچنین لازم به ذکر است که گواهی مالکیت طرح صنعتی تا دو بار قابل تمدید است. یعنی مجموعاً 15 سال می‌تواند در اختیار شخص طراح باشد.

هزینه های ثبت طرح صنعتی چقدر است؟

ابتدا باید بیان کنیم که طرح صنعتی می‌تواند به صورت شخصیت حقیقی یا حقوقی ثبت شود. مثلاً یک شرکت می‌تواند به عنوان شخصیت حقوقی، مالک یک طرح صنعتی باشد. این مورد را ذکر کردیم چون هزینه‌های ثبت طرح صنعتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.

هزینه‌های ثبت طرح صنعتی شامل ثبت اظهارنامه، حق ثبت و سایر هزینه‌های مربوط به اداره مالکیت معنوی است و همچنین در صورتی که فرایند ثبت طرح صنعتی توسط وکلا و مشاوران حقوقی انجام شود، حق‌الزحمه مشاوره حقوقی نیز جزو هزینه‌های ثبت طرح صنعتی خواهد بود.

از آنجا که هزینه‌های ثبت طرح صنعتی با توجه به شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد، همواره می‌توانید جهت استعلام دقیق هزینه‌ها با کارشناسان ما در مؤسسه ایلیاکو تماس بگیرید.

چقدر طول می کشد تا یک طرح صنعتی ثبت شود؟

زمان ثبت طرح صنعتی به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله آنها می‌توان به نوع طرح صنعتی متقاضی و تعداد افراد در صف انتظار بررسی اشاره کرد. این فرایند یک پروسه زمان‌بر بوده و توسط کارشناسان اداره ثبت طرح صنعتی انجام می‌شود.

به طور کلی ثبت طرح صنعتی با توجه به روندی که تا کنون مشاهده شده است، می‌تواند تا حدود 6 ماه طول بکشد. اما باید اشاره کنیم که تجربه و اطلاعات کافی در مورد روند ثبت طرح صنعتی می‌تواند این زمان را تا حد ممکن کاهش دهد.

بنابراین توصیه می‌شود که برای ثبت طرح صنعتی خود از طریق کارشناسان حقوقی با تجربه مؤسسه ایلیاکو اقدام نمایید تا در فرایند پیچیده ثبت آن زمان را از دست ندهید.

ثبت طرح صنعتی، گامی مهم در حفاظت از ایده‌های مبتکرانه

در پایان لازم به یادآوری است که ثبت طرح صنعتی گامی کلیدی در حفاظت از ایده‌های خلاقانه و نوآورانه شماست. این فرایند به شما امکان بهره‌مندی از حقوق انحصاری طرح‌های خلاقانه و نوآورانه شما را می‌دهد و از سوء استفاده‌های احتمالی دیگران از طرح‌های شما جلوگیری می‌نماید.

علاوه بر این شما با در دست داشتن گواهی مالکیت طرح صنعتی خود، می‌توانید از مزایای معنوی آن نیز بهره‌مند شوید و در بازار کار صنعت مورد نظر خود به عنوان طراحی فعال و خلاق شناخته شوید.

در پایان توصیه اکید ما این است که برای طی کردن دقیق و سریع مراحل ثبت طرح صنعتی، از مشاوره و راهنمایی کارشناسان حقوقی مجرب استفاده کنید تا بتوانید به بهترین شکل این فرایند را طی کرده و مالک رسمی طرح خود شوید. کارشناسان حقوقی ما در مؤسسه ایلیاکو همواره آماده ارائه خدمات ثبت طرح صنعتی به شما هستند.