ثبت برند

نگارش توسط : تیم تحریریه ایلیا     |     سه شنبه، 2 بهمن 1403

ثبت برند یا علامت تجاری یک مرحله بسیار مهم در فرآیند توسعه کسب‌وکار است که باید آن را طی کنید. شما با ثبت یک برند از هویت تجاری خود محافظت کرده و دیگران را با کسب‌وکار خود آشنا می‌کنید. همچنین با ثبت برند ضمن ایجاد تمایز میان محصولات و خدمات خود با رقبا، از حقوق قانونی خود نیز محافظت می‌کنید. با ثبت یک برند می‌توانید از سرقت یا سوءاستفاده از هویت تجاری‌تان نیز جلوگیری کنید.

پس ثبت برند نه‌تنها به معنای حفاظت از هویت شماست بلکه ابزاری استراتژیک برای رشد و توسعه پایدار کسب‌وکار شما به حساب می‌آید. اما چطور باید برند خود را به ثبت برسانیم؟ چه مراحلی را باید طی کنیم و چه چیزهایی مانع از ثبت یک برند معتبر خواهند شد؟ در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر با مقوله‌ی ثبت برند آشنا شویم. اگر سؤالی در خصوص ثبت برند داشتید می‌توانید آن را با کارشناسان مؤسسه حقوقی ایلیاکو مطرح کنید.

درباره ثبت برند

به نام شرکت‌ها و نام محصولاتی که استفاده می‌کنید تابه‌حال دقت کرده‌اید؟ مثلاً شرکت کوکاکولا نوشیدنی‌های خود را با قوطی‌های منحصربه‌فرد و همچنین نام خاص خود از شرکت پپسی جدا کرده است. یا این‌که سیب گاز زده‌ی شرکت اپل به شما نشان می‌دهد که چه محصولی را می‌خرید. این‌ها همگی نمونه‌ای از برند و علامت تجاری هستند. در دنیای تجارت پُر رقابت امروزه، ثبت برند به شما کمک می‌کند تا مشتریان را با محصولات و خدمات خود آشنا کنید.

ثبت برند یک فرآیند حقوقی به حساب می‌آید که طی آن نام، عبارت، نماد، طرح یا ترکیبی را به عنوان علامت تجاری منحصربه‌فرد برای یک محصول یا خدمات مشخص ثبت می‌کنید. با این عمل حق انحصاری استفاده از آن علامت را به نام خود ثبت می‌کنید و همچنین از آن دربرابر کپی‌برداری و استفاده‌ی غیرمجاز محافظت خواهید کرد.

درواقع شما پس از آن‌که محصول خاصی را وارد بازار کردید یا حتی تولید کردید، باید یک برند خاصی برای محصول خود مشخص کنید و محصولات و خدمات خود را با توجه به این برند رواج بدهید. برندها بسیار راحت در ذهن مشتریان باقی می‌مانند و همچنین مشتری به محض دیدن علامت تجاری شما متوجه می‌شود که این محصولات یا خدمات متعلق به کدام شرکت یا کارخانه است و این‌که آیا می‌تواند به این محصول اطمینان کند یا خیر؟

هنگام ثبت برند باید به چه نکاتی دقت کنیم؟

ثبت برند یا علامت تجاری فرصتی بی‌نظیر برای شما است. چون می‌توانید محصولات مشابه خود را از سایر رقبا متمایز کنید و همچنین باعث ماندگاری محصولات یا خدمات شما خواهد شد. پس اگر می‌خواهید در بازار پُر رقابت امروز به موفقیت برسید باید ثبت برند را در اهداف بازاریابی خود قرار بدهید. بنابراین باید هنگام انتخاب نام برند بسیار خلاق باشید و ابتکار به خرج بدهید.

اگر یک مشتری یا مصرف‌کننده از کالا و خدمات شما راضی باشد، آن را با نام برند یا علامت تجاری شما به دیگران معرفی خواهد کرد. برای همین اگر می‌خواهید در ایران کالا یا محصولات خود را عرضه کنید، بهتر است که حتماً یک علامت یا برند فارسی را انتخاب کنید که نشان‌دهنده نوع فعالیت شرکت شما، محصولات و یا خدماتی که ارائه می‌کنید، باشد و توجه مصرف‌‌کنندگان و مشتریان را به خود جلب کند.

هنگام ثبت برند باید به این نکاتی که در ادامه می‌گوییم نیز دقت کنید؛ به هیچ‌وجه نمی‌توانید نامی مشابه برندهای ثبت‌شده‌ی دیگر انتخاب کنید یا نمی‌توانید از برند محصولات معروف و مشهور برای معرفی محصولات و خدمات خود انتخاب کنید. همچنین بهتر است نامی برای برند خود انتخاب کنید که بتوانید یک لوگوی مناسب نیز برای آن طراحی کنید.

دسته‌بندی علائم تجاری

طبق مقررات و آئین‌نامه‌های مربوط به علائم، کالاهای تجاری طبقه‌بندی شده هستند و هر علامتی که برای طبقه‌ای از کالا ثبت شده قابل استفاده در همان طبقه است و طبقه‌ی دیگری نمی‌تواند آن برند و علامت را ثبت کند و همچنین این برند‌های ثبت شده را نمی‌توانید به طبقه‌ی دیگری انتقال دهید. بنابراین علائم تجاری به چند دسته‌ی زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• صنایع و محصولات شیمیایی؛
• فلزات و مصنوعات فلزی؛
• دستگاه و لوازم؛
• آلات فنی، علمی و صنعتی؛
• مصنوعات نساجی؛
• اسباب‌بازی؛
• لوازم ورزشی؛
• لوازم بهداشتی و آرایشی؛
• مواد غذایی؛
• محصولات کشاورزی.

شما با ثبت یک برند نشان می‌دهید که بر روی یک محصول یا خدمات خاص سرمایه‌گذاری کرده‌اید. ثبت قانونی یک نام تجاری تا حدودی برای شما حمایت قانونی به همراه دارد. پس از ثبت برند مورد نظر خود می‌توانید با تبلیغات آن را ماندگار کنید و مانع از کمرنگ‌شدن نام برند یا علامت تجاری خود شوید.

استعلام برند

یکی از مهم‌ترین مواردی که هنگام ثبت برند باید به آن توجه کافی داشته باشید، استعلام برند است. یعنی باید مطمئن شوید نامی که انتخاب کرده‌اید پیش از این ثبت نشده باشد. برای استعلام برند می‌توانید با کارشناسان حقوقی مؤسسه ایلیاکو تماس بگیرید و یا این‌که خودتان به سامانه «استعلام برند» مراجعه کنید.

پس اگر نامی که برای برند خود برگزیده‌اید در سامانه استعلام برند ثبت شده باشد، نمی‌توانید آن را برای خودتان ثبت کنید. بهتر است پیش از هر کاری از این موضوع اطمینان حاصل کنید تا درخواست شما برای ثبت برند رد نشود. با استعلام برند می‌توانید:

• از ثبت‌ نام تکراری برای برند خود جلوگیری کنید؛
• در سریع‌ترین زمان ممکن برندتان را به ثبت برسانید؛
• نامی مشابه با رقبا انتخاب نکنید؛
• با طبقات مختلف برندهای ثبت شده آشنا شوید.

مدت اعتبار قانونی برند از زمان ثبت 10 سال می‌باشد. پس از گذشت این مدت باید این اعتبار را تمدید کنید وگرنه مالکیت قانونی برندتان را از دست خواهید داد و هر کسی می‌تواند از اعتبار برند شما استفاده کند.

چه برندهایی را نمی‌توانیم ثبت کنیم؟

در هنگام انتخاب نام برند باید به نکات مختلفی توجه کنید. مثلاً همان‌طور که در بالا توضیح دادیم با استعلام از سامانه می‌توانید اطمینان حاصل کنید که نام انتخابی‌تان منحصربه‌فرد است. بهتر است یک نام فارسی و اصیل برای برند خود انتخاب کنید که تلفظ آن برای همه راحت باشید. همچنین بهتر است این نکته را در نظر بگیرید که نام برند شما باید خوانا باشد.

اما هنگام انتخاب برندهای تجاری، نمی‌توانید کلمات عام که کلیات محصول‌تان را نشان نمی‌دهد به ثبت برسانید. به عنوان مثال نمی‌توانید برای محصولات شیرینی خانگی خود برند «کیک» را انتخاب کنید چون کیک به اقسام مختلفی تقسیم می‌شود و نمی‌توان آن را منحصر به یک برند در نظر گرفت.

از کلمات توصیفی نیز نمی‌توانید هنگام ثبت برند استفاده کنید. مثلاً نمی‌توانید نام محصولات خود را ترش یا شیرین بگذارید یا نام‌هایی مانند بستنی، شکلات، آبنبات و مواردی از این قبیل نیز قابل ثبت نیستند چون خودشان نوعی محصول به شمار می‌روند و نمی‌توان از آن‌ها به عنوان نام برند استفاده کرد.

نام برند شما باید مطابق با قوانین جمهوری اسلامی ایران باشد و با عرف جامعه نیز هم‌خوانی داشته باشد. چهره افراد مقدس را نیز نمی‌توانید در برند خود ثبت کنید. نکته آخر این است که نشان‌های دولتی، نمادهای بین‌المللی، پرچم کشورها، اسامی افراد مشهور یا نام سازمان‌های جهانی را نیز نمی‌توانید به‌عنوان برند به ثبت برسانید.

اظهارنامه ثبت علامت تجاری یا برند

طبق ماده ۱ قانون ثبت علایم و اختراعات، به هرگونه علامتی اعم از نقش، تصویر، رقم، حرف، عبارت و مُهر که برای امتیاز و تشخیص لوازم صنعتی و تجاری تعیین و انتخاب بشود، علامت تجاری یا برند می‌گویند. علامت تجاری معرف و مشخص‌کننده‌ی محصول یا نوع خدماتی است که عرضه می‌کنید.

طبق ماده 2 قانون، علائم و اختراعات به ثبت رسیده انحصاری هستند؛ یعنی این علائم و اختراعات تنها مختص به کسی است که آن را به ثبت رسانده باشد و تجّار دیگر حق ندارند از آن استفاده کنند. برای تنظیم اظهارنامه ثبت علامت تجاری باید مدارک زیر را تهیه کنید:

۱. نام، کد ملی، نشانی، کد پستی و تابعیت متقاضی (در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است ذکر نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و هر شناسه دیگری الزامی است)؛

۲. توصیف و تعیین اجزاء علامت و تعیین حروف مشخص در صورتی که علامت مورد درخواست ثبت مشتمل بر حروف خاص باشد؛

۳. ذکر کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن‌ها به کار می‌رود (تعیین طبقه + یا طبقات درخواست شده طبق طبقه‌بندی بین‌المللی)

۴. ذکر حق تقدم درصورت درخواست؛

5. رشته فعالیت مالک علامت؛

6. ذکر علامت جمعی در صورتی که ثبت آن مورد درخواست است؛

۷. ذکر رنگ در صورتی که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی خاص علامت باشد؛

۸. ذکر سه‌بُعدی بودن علامت در صورت ثبت آن؛

۹. تعیین ضمائم.

چطور علامت تجاری یا برند خود را ثبت کنیم؟

در قدم اول شما باید شرکت خود را به ثبت رسانیده باشید و مراحل قانونی ثبت یک شرکت را طی کرده باشید یا این‌که محصول خاصی را تولید کرده باشید. در قدم بعدی بسته به نوع فعالیت، خدمات و محصولات شرکت خود، باید یک نام مناسب برای برند خود انتخاب کنید. نام برند باید منحصربه‌فرد و مرتبط با محصولات و خدمات شما باشد و همچنین تلفظ آن نیز باید برای افراد راحت باشد و افراد بتوانند به راحتی آن را به خاطر بسپارند.

در مرحله بعدی باید نام انتخابی خود را بررسی کنید که با برندهای ثبت شده‌ی دیگر مشابهتی نداشته باشد. برای این کار از سامانه «استعلام برند» استفاده کنید. پس از آن باید مدارک لازم برای ثبت برند را به ترتیب زیر آماده کنید و فرم درخواست را به دقت تکمیل نمایید و آن‌ها را در سامانه اداره «ثبت شرکت‌ها» بارگذاری کنید.

مدارک لازم برای ثبت برند

• اساسنامه شرکت؛
• مدارک هویتی متقاضی (کارت ملی + شناسنامه)؛
• نمونه‌ای از علامت تجاری؛
• پرداخت هزینه‌های مربوطه؛
• تکمیل فرم درخواست.

پس از انجام تمام مراحل بالا، کارشناسان اداره ثبت درخواست شما را بررسی خواهند کرد و در صورت تایید می‌توانید برند یا علامت تجاری مخصوص خود را به ثبت برسانید. پس از طی مراحل قانونی، گواهی ثبت برند به شما اعطا می‌گردد که نشان‌دهنده مالیکت شما بر آن برند است.

هنگام ثبت برند به این نکته دقت داشته باشید که ثبت برند اعتبار زمانی دارد و باید به صورت دوره‌ای آن را تمدید کنید وگرنه مالکیت برند را از دست خواهید داد. اگر می‌خواهید تمام مراحل را بدون هیچ مشکل خاصی طی کنید، از کارشناسان مؤسسه حقوقی ایلیاکو مشاوره بگیرید و برند خود را در سریع‌ترین زمان ممکن به ثبت برسانید.

ابطال برند یا علامت تجاری

ضوابط مشخصی برای تعیین ثبت علائم تجاری در نظر گرفته شده‌اند که اگر از آن‌ها تبعیت نکنید، مالکیت قانونی خود را از دست خواهید داد. بنابراین اگر هنگام ثبت برند از همان ابتدا اصول و قوانین ثبتی را رعایت نکرده باشید؛ یا بیش از سه سال متداوم از برند خود استفاده نکنید؛ یا برند شما مشابه برند دیگری باشد، علامت تجاری شما باطل خواهد شد.

طبق ماده 41 آیین‌نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، هر ذی‌نفعی می‌تواند از دادگاه ابطال علامت تجاری را درخواست نماید. بنابراین ابطال برند تنها با موافقت و درخواست دادگاه میسر است. پس از ارسال درخواست «اداره مالکیت صنعتی» طبق اظهارنامه درخواست شما را بررسی خواهد کرد.

هزینه ثبت برند

هزینه ثبت برند بسته به اشخاص حقیقی یا حقوقی متفاوت است. شما هنگام ثبت برند علاوه بر هزینه‌های متفرقه، باید هزینه‌های واریزی و همچنین هزینه چاپ آگهی در دو روزنامه رسمی کشور را در نظر بگیرید. پس هنگام ثبت یک برند شما باید هزینه حق ثبت اظهارنامه به ازای یک طبقه، هزینه هر طبقه اضافی، هزینه حق ثبت و نشرآگهی را پرداخت کنید. هزینه‌های ثبت برند شخص حقوقی دوبرابر هزینه‌های شخص حقیقی است.

اگر بخواهید حق مالکیت برند خود را تمدید کنید باید هزینه حق ثبت تمدید دوره‌های 10 ساله را پرداخت کنید. اگر کمی بعد از این دوره نسبت به تمدید مالکیت برند اقدام نمایید علاوه بر هزینه‌ای که گفتیم؛ باید جریمه‌ی تاخیر در تمدید را نیز پرداخت کنید.

آیا می‌توان برندی را خرید یا فروخت؟

برند نشانه‌ی هویت، اعتبار و ارزش یک کسب‌وکار است و نقشی کلیدی در جذب مشتریان و ارتقای سهم بازار ایفا می‌کند. اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که شما تصمیم می‌گیرید برند خود را به دیگری واگذار کنید و این امر ممکن است اما باید این واگذاری به‌صورت رسمی صورت بگیرد تا در آینده نه شما دچار مشکل بشوید و نه کسی که قصد دارد از برند واگذاری‌شده استفاده کند.

البته شما تنها برندهایی را می‌توانید واگذار کنید که در مرجع مالکیت صنعتی به ثبت رسیده باشند و برای آن‌ها گواهی ثبت برند صادر شده باشد. تنها برندهایی با شرایط زیر را می‌توانید به شخص دیگری انتقال دهید:

• برند باید به نام انتقال‌دهنده باشد؛
• در صورتی وکیل می‌توانید نقل‌وانتقال برند را انجام بدهد که در متن وکالت‌نامه جزئیات برند انتقالی و اجازه انتقال به وکیل داده شده باشد؛
• باید پیش از انجام این کار، سند صلحی بین انتقال‌دهنده و دریافت‌کننده امضا شود؛
• برند باید اعتبار داشته باشد؛
• برای انتقال برند، اطلاعات مالک جدید در پشت برگه‌ی آگهی ظهرنویسی شود؛
• برای انتقال برند نیز باید دوباره اظهارنامه نقل‌وانتقال تنظیم کنید و این پروسه را نیز مانند ثبت برند باید در سامانه مربوطه به ثبت برسانید.

مراحل نقل و انتقال قانونی برند

برای انتقال برند خود به دیگران در قدم اول باید قراردادی بین طرفین معامله تنظیم شود که در آن شرایط و جزئیات انتقال برند بسیار شفاف و دقیق مشخص شده باشد. سپس باید برای انتقال برند نیاز به مدارک هویتی، مدارک ثبت برند و مجوزهای لازم دارید. پس از آن باید به سامانه اینترنتی «ثبت علائم تجاری» مراجعه کنید و در قسمت «نقل و انتقال برند» اطلاعات لازم را وارد کنید.

کارشناسان اداره ثبت پس از درخواست بررسی، به اطلاع شما می‌رسانند که با نقل و انتقال برند موافقیت کرده‌اند یا خیر و یک «موافقتنامه نقل‌ و انتقال برند» برای شما صادر می‌شود. پس از تأیید نهایی باید آگهی نقل و انتقال برند را در روزنامه‌ی رسمی کشور منتشر کنید تا به اطلاع عموم برسد.

ثبت برند: گامی ضروری برای هر کسب‌وکار

پس همان‌طور که با مطالعه این مطلب متوجه شدید می‌توانید با ثبت برند هویت تجاری خود را تثبیت کنید و کیفیت و اصالت محصول یا خدمات خود را تضمین کرده و بدین ترتیب اعتماد مشتریان را نیز به دست آورید. همچنین برندهای ثبت شده ارزش معنوی بسیار بالایی دارند و یک دارایی ارزشمند برای شرکت شما محسوب می‌شوند.

شما با ثبت برند می‌توانید از رقبایی که با نام یا نشان تجاری مشابه شما به فعالیت می‌پردازند به صورت قانونی شکایت کنید؛ از حقوق خود دفاع کنید و شرکت‌های دیگر تنها می‌توانند با کسب اجازه و به صورت مجاز از برند شما استفاده کنند و در مقابل می‌توانید از مزایای حق امتیاز در این زمینه بهره‌مند شوید.

اگر در مورد ثبت برند سؤالی داشتید می‌توانید با کارشناسان مؤسسه حقوقی ایلیاکو تماس بگیرید یا ثبت برند خود را به کارشناسان خبره‌ی این مؤسسه بسپارید.